« Ga terug naar de homepage van GroeneKerken

Duurzaam watergebruik

Klimaatverandering heeft wereldwijd een tekort aan water tot gevolg. In veel landen is nu al te weinig water voor eigen gebruik en een gezonde economie. Ook in Nederland zullen we vaker te maken krijgen met perioden van droogte. Daardoor zijn er in ons land steeds meer inspanningen nodig om de watervoorziening op orde te houden.

Dit hoofdstuk gaan we in op water- en energiebesparing

Water is vooral nodig in de keuken en voor het sanitair. Het watergebruik is sterk afhankelijk van het soort (kerk)gebouw en waarvoor het (kerk)gebouw wordt gebruikt. Oude traditionele kerkgebouwen zijn vaak alleen ’s zondags open. Dan is het watergebruik vaak minimaal. In kerkgebouwen, met veel nevenruimtes, die de hele week worden gebruikt kan het watergebruik flink oplopen.

Bespaar op drinkwater

Voorkom onnodige verspilling van drinkwater door:

  1. Stromingsbegrenzers op kranen.
  2. Toiletten met een waterbesparingsknop.
  3. Gebruik van regentonnen voor het bewateren van de kerktuin.
  4. Regenwater kan ook voor veel andere zaken gebruikt worden. Veel burgerlijke gemeentes geven subsidie voor het afkoppelen van regenwater.
  5. Regelmatig te controleren op waterlekkages.
  6. Jullie waterverbruik te vergelijken met andere kerkgebouwen.
  7. Buitenkranen in de winter af te sluiten of te vervangen voor speciale kranen die je niet hoeft af te sluiten. Gebruik alleen buitenkranen die je met een speciale sleutel open kan draaien.

Water en energieverbruik

In (kerk)gebouwen kan op veel manieren voorzien worden in de warm water behoefte. We zetten ze hier even op een rij:

  1. Combiketels die als hoofdfunctie de warmwaterlevering voor de verwarming verzorgen. Het thermisch rendement van het warm water leveringsdeel is sterk afhankelijk van de volgende aandachtspunten:
    1. De hoeveelheid water per vraagmoment.
    2. Moet het warme water altijd direct beschikbaar zijn?
    3. De afstand van ketel naar leveringspunt.
    4. De kwaliteit van de isolatie van de leidingen.
    5. Wordt het warme water wel of niet continu rondgepompt?
  2. Gasgestookte ketels die alleen het warme water verzorgen. Ook hierbij spelen de in punt 1 genoemde aandachtspunten een rol. Wij adviseren oude open gasgeisers, voor zover nog aanwezig, zo snel mogelijk vervangen.
  3. Elektrische boilers zijn er in diverse uitvoeringen en capaciteiten. De meest gebruikte uitvoeringen zijn de traditionele “boilervaten”, kleine doorstroomboilers die vaak in keukenkastjes worden geplaatst en diverse soorten cookers die als een soort kraan worden geplaatst.
  4. Duurzaam warm water kan worden gemaakt met een thermisch zonne-energiesysteem: vlakke plaatcollectoren of heat pipes. Ook een combinatie met een zonnestroom-systeem (zogenaamde PVT- panelen) is mogelijk. Voor deze opties wordt momenteel subsidie verleend. De aanschafprijzen zijn hoog, in de zomer is er een groot aanbod en in de winter is de levering minimaal en een back up noodzakelijk. Voor de meeste kerkgebouwen zal dit geen haalbare optie zijn of het moet in combinatie met lage temperatuurverwarming kunnen worden uitgevoerd.
  5. Wanneer de verwarming van het kerkgebouw met een warmtepompinstallatie wordt uitgevoerd of wordt aangesloten op een collectieve warmtebron dan is het verstandig om na te gaan of de warmwatervoorziening hierin geïntegreerd kan worden. Meer informatie over het thema verwarming is te vinden in een apart hoofdstuk van deze toolkit.

Warm water

Het gebruik van warm water kost veel energie. Om daarop te besparen, kan het volgende stappenplan worden gevolgd:

  1. Inventariseer de aanwezige installaties op techniek, thermische efficiency en kwaliteit.
  2. Inventariseer de daadwerkelijke warmwatervraag.
  3. Analyseer met de gebruikers/beheerders de warmwatervraag. Moeten wastafels wel een mengkraan met keuze warm water hebben? Moet er altijd direct een grote capaciteit beschikbaar zijn via grote boilers van warm water terwijl er maar incidenteel gebruik is?
  4. Zijn er plannen om apparatuur aan te schaffen, te vervangen of te verwijderen die nu warm water verbruiken? Denk bijv. aan hotfill vaatwassers en wasmachines.
  5. Maak op basis van de resultaten een plan voor aanpassing van de warmwatervoorzieningen.

Een speciaal aandachtspunt is de legionella problematiek. Om een legionella besmetting te voorkomen is het noodzakelijk dat de warm water temperatuur (regelmatig) minimaal 60 ⁰C is of dat de leidingen periodiek worden doorgespoeld. Je eigen waterleverancier kan je informeren over eventuele risico’s en mogelijke maatregelen.





Ervaringen uit de praktijk

De Protestantse Gemeente Colmschate-Schalkhaar ligt ongeveer 8 meter boven de zeespiegel op een bodem waarin water snel wordt opgenomen. De kerk was aangesloten op het oude rioleringssysteem waarbij regenwater en water van het toilet niet gescheiden worden afgevoerd. Zij is bezig met klimaatadaptatie. In 2019 is ervoor gekozen de regenpijpen af te koppelen van de riolering en aan te sluiten op een drainagebuis in een bed van grind. De volgende stap is nu om het gras van de binnentuin 5 á 10 cm lager te leggen dan het tegelpad waardoor een mini-wadi ontstaat. Kortom een beter klimaat begint in eigen straat.

Abdij Koningshoeven te Berkel-Enschot is een rooms-katholieke gemeenschap van monniken die behoren tot de Orde van de Trappisten. Ze zijn sinds 1881 gevestigd op een groot terrein van 160 ha. even buiten de stad Tilburg. De gemeenschap wil een plek zijn waar je God, jezelf en de ander kunt ontmoeten in een leven van soberheid, stilte en solidariteit. Het evangelie van Jezus Christus staat daarbij centraal. Ze voorzien in hun eigen levensonderhoud door het maken van biologische producten zoals bier, kaas, brood, chocolade en jam. Aangezien een bierbrouwerij en een kaasmakerij waterverslinders zijn en vervuilers zijn ze in 2018 begonnen met de bouw van een ecologische waterzuiveringsinstallatie. Deze was in het najaar van 2018 klaar en is dan de 1e van zijn soort in Nederland. Het gebruikte water, alle afvalstromen, worden gezuiverd en voor een deel hergebruikt en voor een deel teruggegeven aan de natuur. Ze leven in een van de droogste gebieden van Brabant. De noodzaak om te bezuinigen en de wens om te verduurzamen vielen hier prachtig samen. Meer informatie

Heb je de smaak te pakken?

Wil je aan de slag binnen jouw kerk?

Download startpakket
  1. Vorm een groep en zoek medestanders
  2. Overleg samen met welke stap jullie kerk kan starten
  3. Stel vast wat je nodig hebt om te starten
  4. Overleg de voorgenomen actie met de kerkraad
  5. Plan een datum waarop je gaat starten
bee