Vier de schepping
Waarom
Inspiratie voor een zorgvuldige omgang met de aarde wordt doorgegeven door de inhoud en vormgeving van diensten rond het Woord, de verhalen uit de Bijbel en andere geschriften.
Informatie
Er zijn vele vormen te vinden om een viering voor te bereiden rond schepping en duurzaamheid. Hieronder kun je allerlei tips vinden. Bespreek het met je predikant/pastor en organiseer een mooie viering!
Top 10 groene preken van de GroenePreek-wedstrijd 2023
In het voorjaar van 2023 werd de eerste GroenePreek-wedstrijd uitgeschreven, door het Nederlands Dagblad en GroeneKerken. Onze verwachtingen werden overtroffen met maar liefst 139 inzendingen!
De ingezonden preken werden beoordeeld door een vijfkoppige jury: Annemarthe Westerbeek – duurzaamheidsexpert en directeur van A Rocha, bisschop Gerard de Korte, Kees van Ekris – dominee en theoloog, Carla Dik-Faber – projectleider GroeneKerken en Carin Slotboom – theoloog en redacteur Nederlands Dagblad.
Zij hebben uit deze inzendingen twee winnaars gekozen, één uit de categorie theoloog en de ander uit de categorie niet-theoloog, en een aanmoedigingsprijs. Maar er waren natuurlijk veel meer sterke en inspirerende inzendingen! Uit deze overige inzendingen hebben we een top 10 geselecteerd, die we graag willen delen als inspiratie voor sprekers en prekers in kerken in heel Nederland, Bijbelstudies en andere bijeenkomsten.
Theologen
Willem Maarten Dekker (winnaar)
Bijbelgedeelte: Leviticus 25:1-24 en Marcus 1: 9-13
Leviticus 25:4b, 7: “Het is een sabbatsjaar dat aan de HEER gewijd is.” “Ook voor je veestapel en voor de in het wild levende dieren kan het als voedsel dienen.”
Over hoe de dierenwereld in de tien geboden naar binnenglipt. Een preek die heel eerlijk naar onze beweegredenen kijkt, van grutto’s tot halve gehaktballen. En tegelijk kernachtig oproept tot bekering en vertrouwen.
Klik hier voor de preek in pdf
Janneke Burger-Niemeijer
Bijbelgedeelte: Psalm 1
Psalm 1:3 “Hij zal zijn als een boom, geplant aan stromend water. Op tijd draagt hij vrucht, zijn bladeren verdorren niet. Alles wat hij doet komt tot bloei.”
Over wat wij kunnen leren van de prachtige beeldspraak van een rechtvaardige als een boom. Een preek die inspireert met bomen in een dorre streek in Niger en de lessen van een boom voor ons eigen leven.
Klik hier voor de preek in pdf
Jan Scheele-Goedhart
Bijbelgedeelte: Jeremia 4:5-28
Jeremia 4:20a: “Ramp op ramp wordt gemeld, heel het land gaat te gronde.”
Over doemberichten, dwaasheid en ont-schepping. Een preek die uitnodigt om, net als de profeet Jeremia, onheilspellend nieuws recht in de ogen te kijken en toch hoop te zien in een God die zijn toekomst realiseert.
Klik hier voor de preek in pdf
Lieke Weima
Bijbelgedeelte: Lucas 12:22-32
Lucas 12:24a “Kijk naar de raven: ze zaaien niet en oogsten niet, ze hebben geen voorraadkamer en geen schuur, het is God die ze voedt.”
Over je verwonderen over de natuur en je geen zorgen maken. Een preek vol liefde voor de schepping en een toepassing van de bekende woorden van Jezus naar deze tijd.
Klik hier voor de preek in pdf
Richard Schothans
Bijbelgedeelte: Amos 8
Amos 8:8a “Daarom zal de aarde beven, en al wat erop leeft gaat in rouw gehuld.”
Over naderend onheil, beloften en hoop. Een preek met een prikkelend beeld, eerlijke en herkenbare reacties en een beschrijving van hoop zonder cliché te worden.
Klik hier voor de preek in pdf
Robert Doornenbal
Bijbelgedeelte: Genesis 2:18, 19 en Genesis 9:1-3, 8-11
Genesis 2:18, 19a “God, de HEER, dacht: Het is niet goed dat de mens alleen is, ik zal een helper voor hem maken die bij hem past. Toen vormde hij uit aarde alle in het wild levende dieren en alle vogels.”
Over dieren in Gods ogen. Een preek die je de ogen opent voor dieren in de Bijbel en de liefde van onze Schepper voor mens én dier.
Klik hier voor de preek in pdf
Niet-theologen
Johan Lock (winnaar)
Bijbelgedeelte: Matteüs 5:38 – 6:4 en Lucas 10:38-42
Lucas 10:39, 40a: “Haar zuster, Maria, ging aan de voeten van de Heer zitten en luisterde naar zijn woorden. Maar Marta werd helemaal in beslag genomen door de zorg voor haar gasten.”
Over Marta’s en Maria’s als klimaatdrammers en sceptici. Een preek die herkenning oproept en luchtigheid brengt in het klimaatdebat, met voor beide groepen een boodschap.
Klik hier voor de preek in pdf
Kyra van der Grijn (aanmoedigingsprijs)
Bijbelgedeelte: Genesis 1:26-31, Prediker 9:7-9 en Marcus 1:35.
Marcus 1:35 “’s Morgens heel vroeg, toen het eigenlijk nog nacht was, ging Jezus naar buiten. Hij ging naar een eenzame plek om te bidden.”
Over onze opdracht om voor de schepping te zorgen en over klimaatontkenners, tobbers en drammers. Een eerlijke preek vanuit een jonge generatie die zowel verwend is als worstelt met burn-outs en een aanmoediging om rust te zoeken.
Klik hier voor de preek in pdf
Chiel de Groot
Bijbelgedeelte: Jeremia 32:1-15
Jeremia 32: 8b, 9a: “Ik begreep dat dit een opdracht van de HEER was en kocht de akker van mijn neef Chanamel uit Anatot.”
Over twijfel of cynisme bij duurzame daden. Een preek die ons uittilt boven discussies over nut en de zin laat zien van inspanningen voor waar je in gelooft.
Klik hier voor de preek in pdf
Marjolein Tiemens
Bijbelgedeelte: Jezus Sirach 27:1, 6-10, Lucas 6:43-45
Lucas 6:44: “Een boom immers kent men aan zijn vruchten; men plukt geen vijgen van dorens, men oogst geen druiven van een braamstruik.”
Over de waarde van elk deel van de schepping. Een bemoedigende preek waarin het sterke beeld van bomen en vruchten ons laat zien dat we elkaar nodig hebben.
Klik hier voor de preek in pdf
Petra Crofton
Bijbelgedeelte: Jesaja 58:6-12 en Lucas 10:25-37
Lucas 10:37b: “Toen zei Jezus tegen hem: ‘Doet u dan voortaan net zo.’”
Over omzien naar onze naaste, met de moeite en tijd die het kost. Een preek die inspireert met diepe waarden, maar tegelijk eerlijk en concreet is over hoe we deze waarden in praktijk kunnen brengen.
Klik hier voor de preek in pdf
Piet Compaan
Bijbelgedeelte: Numeri 13 en 14
Numeri 13: 28b: “Werkelijk, het vloeit over van melk en honing, en deze vruchten groeien er.”
Over een strijd in denken tussen een groen land en onoverkomelijke bezwaren. Een preek die machtsdenken tegenover vertrouwen zet en ons de vraag stelt: wat gaat er in ónze tijd door de hoofden van jonge mensen?
Klik hier voor de preek in pdf
Rianne Siebenga
Bijbelgedeelte: Amos 5:1-27
Amos 5:24: “Laat het recht stromen als water en gerechtigheid als een altijd voortvloeiende beek.”
Over de profetische boer Amos en betekenis van rechtvaardigheid toen en nu. Een preek die hoofdstuk 5 uit Amos laat spreken en ook voor deze tijd inspireert tot stromen van recht.
Klik hier voor de preek in pdf
En verder
Hier vind je een aantal tips om een viering rond duurzaamheid voor te bereiden of vorm te geven.
- De website Schepping Vieren geeft vele tips en ideeën.
- Bekijk de download: werkvorm Zorg voor de schepping voor een mogelijke opzet voor uw kerk.
- Doe inspiratie op in de Handreiking voor viering van de schepping van Season of Creation (pagina 12-24).
- Voor ideeën rond het gebruik van bloemen en een liturgische schikking, zie het hoofdstuk Aan de slag met bloemen.
- Kijk ook eens op de website van de Belgische Groene Kerken: Ecokerk voor inspiratie. Bijvoorbeeld de gids (uitgegeven door Laudato Si Nederland) voor de scheppingsperiode in 2020: hun gids voor de scheppingsperiode 2019 Red hun toekomst.
- A Rocha biedt allerhande ideeën voor een viering.
- Laudato Si heeft handreikingen voor een viering rond de schepping.
- Organiseer een Kliederkerk over de schepping met dit materiaal.
- Organiseer een MichaZondag om de kerk/parochie bewust te maken.
- Gebruik de Duurzame Bucketlist in de kerk om mensen uit te dagen een duurzame stap te nemen. (online variant of pdf om te printen)
- Bekijk de themapakketten van MichaNederland voor het voorbereiden van vieringen.
- Een viering in de open lucht past mooi bij het thema. Of bid- en dankdag.
- De websites genoemd bij de Links hieronder bieden teksten, liederen en rituelen voor een dienst over schepping en duurzaamheid.
- De handreiking voor de wereldgebedsdag voor de schepping 2018 biedt liederen en teksten voor een viering rond het thema ‘Uit de klei getrokken’. Uitgave van de Konferentie Nederlandse Religieuzen (KNR).
- Varieer op de bestaande liturgie: bijvoorbeeld een wandeling onderbreken door het lezen van korte bijbelteksten of beschouwing/ meditatie aan de hand van wat er te zien is.
Bekijk deze preekschetsen van groene kerken:
viering 30 mei – Kerk op Zuilen – ds. Jochem Stuiver – Genesis 9:8-17.
Werkvorm van een dorpskerk
Betrek de predikant/pastor er vroeg bij om zo draagvlak te creëren en samen een mooie viering voor te bereiden.
Links
Ervaring
Oostkapelle:
De schepping vieren is zeker toevertrouwd aan de Protestantse Gemeente Oostkapelle. De werkgroep Groene Kerk besteedt veel aandacht aan het met elkaar genieten van wat de natuur te bieden heeft. Ze willen hun betrokkenheid op de natuur en hun zorg voor de schepping in concrete en groene daden omzetten:
- Er is een pluktuin-voor-iedereen aangelegd (1400 m2), genaamd ‘De HOF VAN HEDEN”. Vol fruit, noten en bessen die gewoon geplukt kunnen worden;
- Er wordt een nieuwe kerktuin aangelegd waarin veel aandacht is voor symboliek, bijvoorbeeld door het planten van bloemen-figuren van geloof-hoop-liefde;
- De maaltijd op de startzondag is zonder vlees;
- En tenslotte krijgen ook de dwergvleermuizen in de kerktoren aandacht en bescherming.
Kerk aan de Linge:
Er zijn themadiensten georganiseerd met als onderwerpen “Liefde voor de aarde”, “Leven om te dienen” en “Wat hebben wij nodig”. De film voor jongeren: “Bloed, zweet en luxeproblemen” werd vertoond. In 2015 werd er vanuit het thema duurzaamheid een verbinding gelegd met het algemene jaarthema van de kerk “De Bijbel, een huis om in te wonen”. Verder waren er openbare avonden over geloof en duurzaamheid, natuurbescherming en het “groene hart van het geloof”. Ook werden er duurzaamheidacties in de 40-dagentijd gehouden en stonden de landelijke thema’s van Micha Nederland centraal in de kerkdiensten op de Micha-zondagen.
